Zasada równego traktowania pracowników | HR Best Practices – newsletter JDP

Silniejszą stroną stosunku pracy jest pracodawca, w związku z czym ustawodawca w celu realizacji funkcji ochronnej prawa pracy wprowadza rozwiązania wyrównujące słabszą pozycję pracownika.

Jednym z przykładów takich działań jest zapewnienie pracownikom równych praw z tytułu jednakowego wypełniania takich samych obowiązków (art. 11² kodeksu pracy). Pracodawca ma obowiązek równego traktowania pracowników pozostających w tej samej sytuacji. Do jego naruszenia dochodzi, gdy pracodawca traktuje w odmienny, gorszy sposób pracowników niż potraktowałby inne osoby znajdujące się w takiej samej sytuacji. Przy ocenie, czy pracownicy wykonują jednakowe obowiązki, należy, przede wszystkim, wziąć pod uwagę ilość i jakość świadczonej pracy.

---

Zasada równości praw

Zasada równości praw z tytułu jednakowego wykonywania takich samych obowiązków odnosi się przede wszystkim do kwestii równości płacy za równą pracę oraz do prawa pracowników do takich samych świadczeń z uwagi na wypełnianie jednakowych obowiązków.

Pojęcie praw w aspekcie równości dotyczy również innych uprawnień związanych z posiadaniem statusu pracowniczego, np. prawa do urlopów wypoczynkowych czy innych świadczeń przewidzianych przez obowiązujące przepisy prawa pracy.

Niniejsze pojęcie należy interpretować szeroko, co wiąże się również z prawem pracownika do równych zasad rozwoju i uzyskania awansu zawodowego. Powyższe zasady mają na celu zagwarantowanie jednakowych praw pracownikom znajdującym się w takiej samej sytuacji. Ustawodawca zaznacza, że zasada równości pracowników dotyczy w szczególności równego traktowania mężczyzn i kobiet w zatrudnieniu.

Należy zaznaczyć, że pojęcie równego traktowania nie jest tożsame z pojęciem jednakowego traktowania, w związku z czym ustawodawca dopuszcza różnicowanie sytuacji w szczególnych przypadkach, gdy zachodzi potrzeba przyznania dodatkowej ochrony poszczególnym pracownikom, np. ze względu na rodzicielstwo czy stan zdrowia.

---

Dyrektywa UE o równości i jawności płac

Zwiększeniu realizacji przez pracodawców zasady równości praw z tytułu jednakowego wypełniania takich samych obowiązków powinna przysłużyć się unijna dyrektywa o równości i jawności płac[1], która ma zostać zaimplementowana do polskiego porządku prawnego do 7 czerwca 2026 r. Celem niniejszej dyrektywy jest zwalczanie dyskryminacji płacowej oraz likwidacja luki płacowej w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn. Nowe obowiązki pracodawców dotyczące przejrzystości wynagrodzeń, dodatkowe uprawnienia pracowników do żądania informacji o poziomach wynagrodzeń oraz odpowiednie mechanizmy pozwalające na egzekwowanie zasady równości wynagrodzeń powinny przyczynić się do wzmocnienia realizacji powyższej zasady równych praw pracowników.

---

Równe traktowanie a zakaz dyskryminacji

Nie każde naruszenie zasady równości praw stanowi przejaw dyskryminacji.

Dyskryminacja występuje w sytuacji, gdy pracownik jest gorzej traktowany ze względu na jakąś jego cechę lub właściwość, jak i ze względu na jego warunki zatrudnienia, w szczególności z uwagi na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony, zatrudnienie w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy.

Naruszenie zasady równości praw polega na nierównym traktowaniu przez pracodawcę osób wykonujących jednakowe obowiązki (biorąc pod uwagę ich zakres i sposób realizacji) z przyczyn niezasadnych, bez względu na to, czy wystąpiły czy nie kryteria uznawane za dyskryminacyjne.

---

Roszczenia przysługujące pracownikom w związku z zasadą równości

Pracownik, który z tytułu wypełniania takich samych obowiązków otrzymywał dotychczas gorsze świadczenia, może dochodzić od pracodawcy uzupełnienia świadczeń do odpowiedniej wysokości (wyższego poziomu). Niniejsze roszczenia przedawniają się z upływem trzech lat od dnia, w którym stały się wymagalne.

Pracownik, wobec którego pracodawca naruszył zasadę równego traktowania, może dochodzić z tego tytułu odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę[2].

---

Obowiązki i korzyści dla organizacji wynikające z przestrzegania zasady równego traktowania

Pracodawcy powinni podejmować proaktywne działania, które pozwolą skutecznie realizować ustawowe zadania związane z zasadą równego traktowania. Będą one miały wpływ na pozytywne doświadczenia pracowników w związku z przyjęciem przejrzystych i sprawiedliwych zasad obowiązujących w organizacji.

Jako przykłady działań pozwalających realizować cele równego traktowania można wskazać m.in.:

1 tworzenie przejrzystych struktur płacowych, opartych na obiektywnych kryteriach różnicowania wynagrodzeń;

2 wdrożenie jednolitych systemów oceny pracowników oraz zasad awansowania;

3 przeprowadzanie okresowych przeglądów wynagrodzeń umożliwiających bieżącą identyfikację ewentualnych nierówności i ich korektę;

4 regularne audyty regulacji płacowych obowiązujących w organizacji, m.in. regulaminów wynagradzania czy regulaminów premiowania;

5 organizacje odpowiednich szkoleń dla kadry zarządzającej dotyczących zasad równego traktowania.

---

---

Kontakt:

dr Joanna Ostojska-Kołodziej – adwokatka, Partnerka | Head of Employment Practice

Paweł Fołda – Associate w Zespole Prawa Pracy

---

---